Gala „Jak wiele nas łączy” odbyła się drugiego dnia Europejskiego Forum Samorządowego „Local Trends”. Nieprzypadkowo. Wydarzenie było okazją do podsumowań dwudziestoletniej obecności Polski w UE oraz rozmów o wyzwaniach, jakie stoją przed samorządami w kontekście nadchodzącej polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Plebiscyt to ludzka twarz Funduszy Europejskich, za którymi stoją tysiące aktywnych mieszkańców – przedstawicieli świata nauki, biznesu, organizacji społecznych i samorządu. O skali zaangażowania mówią liczby: w Wielkopolsce w ostatnich dwóch dekadach z programów regionalnych i krajowych zrealizowano prawie 12 tys. projektów. Na ich realizację pozyskano ponad 35 mld zł.

– Fundusze Europejskie to nie tylko szansa na pozyskanie środków, ale też inspiracja do podjęcia kolejnych działań. Myślę, że każdy z projektów, który brał udział w plebiscycie, jest wyjątkowy, bo dotyka ludzkich spraw, wpływa na otoczenie i zmienia je na lepsze – mówi marszałek Marek Woźniak.

Blisko ludzi

Sprawnie realizowana polityka spójności w naszym regionie była impulsem do uruchomienia drzemiącego w mieszkańcach potencjału, co obrazują najważniejsze wskaźniki. W 2004 r. PKB na jednego mieszkańca wynosiło 54,5%, a w 2022 r. aż 84%. Pozytywny efekt europejskiej polityki widoczny jest też m.in. w kreowaniu nowych miejsc pracy, poprawie kwalifikacji pracowników i ich lepszej adaptacji do zmieniających się warunków na rynku pracy. Stopa bezrobocia osób w wieku 15+ w województwie wielkopolskim w roku wejścia do Wspólnoty (2004 r.) wynosiła 17,2%, a na koniec grudnia ubiegłego roku oscylowała na poziomie 3%.

– Transformacja Wielkopolski w ciągu ostatnich dwóch dekad jest niezwykła. Byliście regionem o znacznych dysproporcjach rozwojowych, a staliście się jednym z najlepszych w Europie pod względem wzrostu gospodarczego i do tego z najniższą stopą bezrobocia w Polsce. To coś, z czego powinniście być dumni – mówi Severina Markova z Komisji Europejskiej.

Pionierzy przyszłości

Unijne projekty realizowane w Wielkopolsce od początku odpowiadały na najważniejsze wyzwania społeczno-gospodarcze. Dla wzrostu konkurencyjności regionalnej gospodarki strategiczne były i są inwestycje w nowe technologie. Aby powstawały innowacyjne produkty, niezbędna jest edukacja zawodowa, opierająca się zarówno na rozwijaniu umiejętności miękkich, jak i bazująca na najnowocześniejszych rozwiązaniach technologicznych. Te zapewnia Centrum Badań i Rozwoju Nowoczesnych Technologii w Grzymysławicach (zwycięzca plebiscytu w kategorii „Łączą nas… badania i rozwój). Przy unijnym wsparciu w powiecie wrzesińskim powstał ośrodek, który służy rozwojowi kształcenia zawodowego dopasowanego do potrzeb pracodawców, a jednocześnie wprowadzającego uczniów w świat najnowszych osiągnięć nauki.

– Wychodzimy z założenia, że edukacja powinna wyprzedzać swoje czasy i być odpowiedzią na potrzeby gospodarcze – mówi Tomasz Mackiewicz, dyrektor Centrum Badań i Rozwoju Nowoczesnych Technologii w Grzymysławicach. – To, co wypracowaliśmy, to kształcenie kompetentnych pracowników, a nie wykształconych bezrobotnych – podkreślał.

Inspirujemy do zmian

Żeby dotrzymać kroku najprężniej rozwijającym się europejskim regionom, Wielkopolska w ostatnim dwudziestoleciu efektywnie inwestowała też w infrastrukturę odpowiadającą na potrzeby mieszkańców i chroniącą lokalne dziedzictwo kulturowe. Kluczowe w tym procesie okazały się działania rewitalizacyjne. Dobrze przeprowadzone potrafią ocalić od zapomnienia, wnieść powiew świeżości i dać szansę na nowe życie. Tak stało się w Pile (zwycięzca w kategorii „Łączy nas… architektura i kultura”), gdzie przy wsparciu unijnej dotacji i pożyczki z instrumentu JESSICA odnowiono tereny nadrzeczne rzeki Gwdy. Powstały tutaj m.in. chodniki i ścieżki rowerowe, miejsca piknikowe i infrastruktura służąca rodzinnej rekreacji. Z myślą o młodych mieszkańcach wybudowano skateplazę.

– Kluczem do sukcesu były konsultacje społeczne – zaznacza Beata Dudzińska, Prezydent Miasta Piła. – To młodzi mieszkańcy narysowali nam skateplazę, a my podążyliśmy za ich potrzebami, dzięki czemu uwolniliśmy młodą energię miasta. Dziś jesteśmy przykładem gminy, gdzie na weekend nie jeździ się poza miasto, bo można ciekawie spędzić czas w odnowionym centrum – podkreśla.

Co z tym klimatem?

Region od lat angażuje się też w ochronę środowiska i podejmuje aktywnie działania, by spowolnić zmiany klimatu. Inwestycje ekologiczne zajmują ważne miejsce w budżetach lokalnych samorządów. Podobnie jak w przypadku innowacji, istotne znaczenie ma edukacja, która pozwala nie tylko wykształcić w młodych ludziach odpowiednie postawy proekologiczne, ale też przygotować ich do życia w nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Wprowadzone regulacje dotyczące ochrony klimatu pociągną bowiem za sobą chociażby zmiany na rynku pracy. Wiedzą o tym w Zespole Szkół im. Stanisława Mikołajczyka w Opatówku (zwycięzca w kategorii „Łączy nas… dobry klimat”), który stawia na ekologiczną edukację. Na terenie placówki powstała nowoczesna szklarnia, która umożliwia prowadzenie praktycznych zajęć, badań i doświadczeń związanych z roślinami.

– Z naszej szkoły wywodzą się najwięksi producenci pomidorów, ogórków czy innych produktów. Nasza szklarnia jest na najwyższym poziomie inżynierii uprawowej, dzięki czemu możemy zaangażować uczniów w cały proces produkcji i jej nadzoru. Przyszli ogrodnicy zapoznają się u nas też z nowoczesnym system sterującym klimatem. To pozwala im w praktyce nauczyć się, jak funkcjonuje nowoczesna szklarnia, a tym samym współczesne gospodarstwo rolne – podkreśla Sylwia Janiczak-Malewska, wicedyrektor Zespołu Szkół im. Stanisława Mikołajczyka w Opatówku.

Misja integracja

Polityka spójności to jednak nie tylko twarde inwestycje, ale też wsparcie dla mieszkańców, szczególnie tych, którzy z różnych powodów mają ograniczone szanse społeczno-zawodowego rozwoju. W kontekście starzejącego się społeczeństwa kluczowe znaczenie ma dziś zapewnienie odpowiednich jakościowo usług społecznych i zdrowotnych. Z myślą o najbardziej potrzebujących od lat działają członkowie Towarzystwa Pomocy Chorym im. Sługi Bożej Stanisławy Leszczyńskiej (zwycięzca w kategorii „Łączy nas… społeczna misja”). Przy wsparciu Funduszy Europejskich w Pile wybudowali nowoczesne hospicjum specjalizujące się w opiece długoterminowej i paliatywnej.

– Dziś w ośrodku przebywa 49 pacjentów, a ponad 70 osób znajduje się na liście oczekujących. To pokazuje, jak takie miejsca są potrzebne. Naszym podopiecznym zapewniamy całodzienną opiekę. Zadbaliśmy też o to, aby placówka powstała w otoczeniu przyrody. To ważne w procesie leczenia – mówiła Józefa Wiśniewska, wiceprezes Towarzystwa.

Tegoroczny plebiscyt był wyjątkowy, ponieważ o miano najlepszego rywalizowały projekty zrealizowane na przestrzeni całego ostatniego dwudziestolecia. W nominowanych przedsięwzięciach, jak w soczewce, odbijają europejskie osiągnięcia Wielkopolski. Filmową relację z gali możecie znaleźć tutaj: